Czuli barbarzyńcy Kolegium Nauczycielskie w Bielsku-Białej Województwo Śląskie
O cyklu Wydarzenia Galeria Program Goście Piszą o nas Partnerzy Edycja 2013 Edycja 2012 Kontakt

Wiek Hrabala



Cykl „Czuli barbarzyńcy” nie mógł nie uczcić 100. rocznicy urodzin jednego z największych czeskich pisarzy, Bohumila Hrabala.
W czwartek spotkaliśmy się z dr Ewą Ciszewską, redaktorką i współautorką książki Hrabal i inni. Adaptacje czeskiej literatury. Rozmawialiśmy o historii czechosłowackiego kina, słynnej szkole filmowej FAMU w Pradze oraz o bardzo interesującym zjawisku w dziejach filmu - czechosłowackiej Nowej Fali. Ekranizacją kilku opowiadań Hrabalaw 1965 roku, które jako film nosiły wspólny tytuł : „Perełki na dnie” rozpoczyna się właściwie era autora Pociągów pod specjalnym nadzorem w kinie. Jego proza jest chętnie wykorzystywana przez reżyserów a wybitny twórca filmowy Jíři Menzel właśnie Hrabalowi poświęci swoje najlepsze filmy. Oprócz „Pociągów” zrealizuje on jeszcze „Skowronki na uwięzi”, „Postrzyżyny” i „Obsługiwałem angielskiego króla”. Dr Ewa Ciszewska mówiła o rozwoju praskiej filmówki w latach 60. i losach czechosłowackiego kina w czasie ‘normalizacji’, kiedy to wszelkie nowatorskie trendy zostały zahamowane. Rozmawialiśmy o tym, jak polityka i wydarzenia historyczne wpływały na wybory reżyserów oraz interpretację poszczególnych filmów. Można bowiem znaleźć przykłady zarówno adaptacji wypaczających sens dzieła literackiego – jak w przypadku „Ciemnej gwiazdy” Otakara Vavry, ale i takie, które w ślad za pierwowzorem powieściowym ukazują na przykład manipulację i instrumentalizację sztuki, jak w „Żarcie” Jaromila Jireša zrealizowanym na podstawie prozy Milana Kundery. Do rozmowy włączył się dr Leszek Engelking - znawca czeskiego kina i tłumacz oraz Aleksander Kaczorowski, eseista, tłumacz i biograf Hrabala. Spotkanie przerodziło się w ożywioną dyskusję o czechosłowackim kinie i jego późniejszych – już czeskich – losach. Obaj panowie wspominali rozmowy z ludźmi z otoczenia pisarza, dodawali kolejne, nieznane powszechnie szczegóły i właściwie niepostrzeżenie przeszliśmy do tematu naszego kolejnego spotkania w tym dniu, poświęconego bohaterowi Gry w życie.
Aleksander Kaczorowski mówił swoistym splocie biografii autora Zbyt głośnej samotności z polityką i dziejami kraju. Opowiadał o barwnym, choć trudnym życiu młodego Hrabala, a przede wszystkim o ludziach, którymi był zafascynowany. Znaczącą rolę odegrała postać stryjaszka Pepina, znana dobrze czytelnikom. Kaczorowski pokazywał jak realia były przetwarzane przez pisarza, by pod jego ręką stać się artystyczną kreacją, poddaną celom twórczym. Podobny proces dotyczył postaci Egona Bondy’ego czy Vladimíra Boudníka, portretowanych na kartach Hrabalowych utworów w sposób daleki od wierności wobec faktów, co w tym przypadku jest fascynującym dowodem literackiej koncepcji autora Postrzyżyn. Jerzy Marek pytał o rolę kobiet w życiu pisarza i otrzymał od naszego gościa zaskakującą odpowiedź, iż najważniejszą była ta, o której Hrabal nie pisał i nie mówił. Tajemnicza Jarmila, nieznana zbyt dobrze biografom dopiero powoli wyłania się z cienia. Być może Aleksander Kaczorowski w kolejnym wydaniu swojej biografii Hrabala odsłoni więcej faktów.
Dorota Siwor pytała o mit Hrabala, o to, jak dziś jego twórczość jest postrzegana. Prócz innych dowodów i argumentów, nasz gość wymienił i ten, że obchody 100. rocznicy urodzin pisarza gromadzące tak liczną publiczność, są dowodem niesłabnącej popularności. Być może nadal Hrabal ma coś istotnego do powiedzenia, choć świat wokół się zmienia. Na koniec mówiliśmy o starości i zagadkowej śmierci autora Zbyt głośnej samotności. Kaczorowski przywołał najnowsze ustalenia potwierdzające wersję o jej samobójczym charakterze. Samotność mimo popularności i kręgu oddanych ludzi, samotność wewnętrzna zdaje się być tu jednym z najwyraźniejszych akcentów nie tylko twórczości, ale i życia pisarza. Splecionych zresztą w przypadku Hrabala nierozerwalnie.

Dorota Siwor

Kolegium Nauczycielskie w Bielsku-Białej 2014
Wszelskie prawa zastrzeżone